samedi 23 avril 2011

Cothrom an lae

Oileán Í
An Cháisc a bheith chomh déanach i mbliana a chuir ag smaoineamh mé, is dócha. Cad tá i gceist le comóradh a dhéanamh ar ócáid a tharla fadó? De ghnáth déanaimid an comóradh ‘cothrom an lae’ a tharla an ócáid. Cad a chiallaíonn sé sin? De ghnáth ciallaíonn sé go ndéanaimid an comóradh ar an dáta céanna agus sin go hiondúil de réir an fhéilire thuata (sa mhéid is go bhfuil a leithéid de rud agus féilire tuata ann). Is é sin má tá cáipéis ann a deir gur rugadh duine ar 23 Aibreán 1711, déanaimid comóradh ar an mbreith sin ar 23 Aibreán i mbliana. Ach más i Sasana a  rugadh an duine sin, cuiream i gcás, ní baileach go bhfreagraíonn an dá dháta; beidh aon lá déag de dhifear ann. (Ach cad a chiallaíonn difear? Nó cá bhfuil an pointe socair sna cúrsaí seo ar fad?) Agus dá mba ar 23 Feabhra (dhá mhí roimhe sin) a rugadh an duine, ní sa  bhliain 1711 a rugadh é ar chor ar bith ach sa bhliain 1710.

Maidir le comóradh na Cásca, ní de réir an fhéilire thuata shibhialta a dhéantar sin ach de réir chomhairimh chasta a bhí ina ábhar aighnis go minic san am a chuaigh thart agus a bhí ina chúis tráth le raic mhór idir an eaglais Ghaelach agus eaglais na Róimhe, oidhrí Cholm Cille agus muintir Oileán Í, mar shampla, ag seasamh an fhóid don sean-chomhaireamh. Bhí an bua ag comhaireamh na Róimhe, ní gá a rá.

Deirimse gurb í an Cháisc a bheith 'déanach' a chuir ag smaoineamh mé ach b'fhéidir gur rud eile é: fear a chonaic mé inné ag bailiú airgid don pháirtí polaitiúil, Sinn Féin, agus dá réir sin ag déanamh comóradh ar Éirí Amach na Cásca, 1916. Mar a tharlaíonn i mbliana tá féilire eaglasta an iarthair agus an féilire tuata beagnach ‘cothrom’ ó thaobh Éire Amach na Cásca de, gan ach lá amháin de difear eatarthu.

Bíodh Cáisc mhaith agaibh.