Samhradh Samhradh

Is breá liom teacht ar phíosaí ar YouTube nach bhfuil mórán daoine tar éis breathnú orthu. Tháinig mé ar an gceann iontach seo inniu - saithe beach. Gan aon mhagadh, tá an samhradh tagtha. An bhfuil a fhios ag aon duine cé tá ag déanamh tráchtaireachta? Feictear dom go bhfuil fios a ghnótha aige.

Más maith is mithid

Tá sí faoi bhláth faoi dheireadh, an sceach gheal. Bhuel, le bheith féireáilte di tá sí faoi bhláth le seachtain nó deich lá anois. Ach bhraith mé go raibh sí mall i mbliana. Ar aon chuma sin thuas pictiúr a thóg mé agus mé faoin tuath ag an deireadh seachtaine.

Is le scrios Chathair Chonstaintín i 1453 a chuireann Maurice Craig tús lena leabhar breá ar Bhaile Átha Cliath, Dublin 1660-1860, is é sin le scaipeadh na scoláirí is na lámhscríbhinní tar éis na gabhála sin agus an chaoi ar chuidigh a n-athdháileadh leis an Renaissance san Eoraip. Leanann sé air sa dara halt:

Like a seismic ripple or the last reverberation of a tidal wave, this great Levantine catastophe spread its rings until, two hundred years later, a little wave washed up the sands of a remote western shore, and James Duke of Ormonde stepped out of his pinnace on to the sands of Dublin Bay. The Renaissance, in a word, had arrived in Ireland. It was July the 27th in the year 1662. The peasantry welcomed him on the shore, dancing and strewing flowers in his path. They sang, in Irish, 'Thugamar féin an samhra linn.'

Ní hiad bláthanna na Bealtaine a chaith siad roimhe is léir ná ní mó ná sásta a bhí Dáibhí Ó Bruadair le Diúc Urmhumhan a theacht go hÉirinn.

Bunting a bhí mar fhoinse eolais ag Craig. 'It was sung,' arsa an bailitheoir cáiliúil sa réamhrá dá chéad imleabhar, A General Collection of the Ancient Irish Music (1796), 'by the band of Virgins that went out of Dublin to welcome the Duke of Ormond when he landed in Ireland.' Má thug Séamas Buitléir an Renaissance leis - agus má ba mhaith ba mhithid is dócha - ba san ailtireacht é agus sin trí Bhéarla, is cosúil. Ar fhág sé Maighdeana an tSamhraidh ar an trá fholamh, mar sin? Ar aon chuma, tá an t-amhrán go deas agus níorbh aon stró ar mhuintir na príomhchathrach - bhí Gaeilge dhúchasach riamh i mBaile Átha Cliath - é a rá. Seo daoine eile a chanadh.

Sicín labhrais le hanlann oráiste

Seo béile a réitigh mé cúpla lá ó shin. Oideas de mo dhéantús féin é. Do dhuine amháin é ach ní bheadh sé deacair cur leis de réir mar a theastódh. Tugaimse sicín labhrais le hanlann oráiste air. Brollach sicín atá i gceist a cuireadh i maranáid – nó ar maos – ar feadh dhá uair a chloig ar a laghad. Bruitear san oigheann ansin é. Réitigh mé dingeacha prátaí agus scamhadh cairéid le dul leis.

Ní feoilséantóir mé, is léir. Os a choinne sin nílim gan bá leo siúd a shéanann an fheoil agus leo siúd a shéanann ábhar ainmhíoch. Mar shampla, ritheann sé liom go bhfuil gá againn le hanlanna le sicín anois mar gheall ar an gcaoi bharbartha a dtairgtear cuid mhaith feola – na mílte sicíní sáinnithe i gcliabháin mar shampla. Trí bhrollach sicín a cheannach in ollmhargadh táimse ag tabhairt tacaíochta do mhodh tairgthe nach n-aontaím leis agus ag léiriú easpa atrua do chréatúir eile na cruthaitheachta seo. Goilleann sin orm. Os a choinne sin, tar éis lá oibre amuigh faoin aer, ag an deireadh seachtaine, bhain mé an-sult an an mbéile seo.

Comhábhair

An Fheoil
Brollach sicín

An Mharanáid
2 spúnóg boird ola olóige
½ gloine fíona (geal is fearr agus den chineál a bheidh tú ag ól leis an mbéile más féidir – ag glacadh leis go mbeidh tú ag ól fíona leis an mbéile)
sú oráiste
taespúnóg anlann soighe
duilleog nó dó sáiste
slám duilleoga úra labhrais

Anlann oráiste
spúnóg milseoige de phlúr bán
cnap maith ime
beagán uisce
sú leath oráiste

Le dul leis
trí phráta (nó pé méid is maith leat)
cairéad tiubh

Modh

Cuir an sicín ar maos sa mharanáid tamall roimh ré.

Gearr na prátaí ar a bhfad in ocht slisne. Má tá na slisní rómhór ansin gearr trasna arís iad. Caith iad timpeall i mbabhla a bhfuil spúnóg boird ola olóige ann. Sula dtógann tú amach iad caith roinnt gráinní salainn orthu. Féadfaidh tú do rogha luibheanna triomaithe a chur leo freisin. Tóg amach ansin iad agus cuir ar leathán bácála iad agus cuir san oigheann iad ag teas (180°C nó 200°C nó marc 6). Ba cheart go mbeidís bruite go maith faoi cheann trí cheathrú uaire.

Agus sin déanta, réitigh mias bácála don sicín. Réitigh mise mar seo é. De bhrí go raibh crann labhrais bearrtha agam, bhrís mé suas cipíní ón gcrann agus chuir mé in íochtar na méise iad, thart ar trí shraith de chipíní muin marc ar a chéile agus cúig nó sé cipín i ngach sraith. Idir na cipíní chuir mé trí dhuilleog labhrais. Chuir mé gloine uisce anuas air sin ach níor chlúdaigh mé na cipíní ar fad.

Tóg an brollach sicín as an maranáid agus lig dó sileadh beagán. Leag anuas ar na cipíní sa mhias é. Cuir beagán scragaill anuas air, ach ná clúdaigh an mhias ar fad leis, díreach dóthain leis an sicín a choinneáil ó dhó. Féadfaidh tú an scragall sin a bhaint deich nóiméad nó mar sin roimh dheireadh na cócaireachta. Cuir é sin san oigheann leis na dingeanna prátaí. Beidh thart ar leath uaire an chloig ag teastáil uaidh.



Fáisc an sú as leath den oráiste. Déan roux leis an im agus an bplúr – leáigh an t im i bpota beag agus measc an plúr leis agus bruith iad ar feadh trí nóiméad nó mar sin, ag oibriú na spúnóige adhmaid i gcónaí. Bain den teas é agus cuir spúnóg boird uisce leis, á mheascadh i gcónaí. Coinnigh ort ag cur uisce leis de réir a chéile mar sin agus á meascadh go dtí go mbíonn ina leacht tiubh. Cuir an sú oráiste leis. Cuir ar ais ar an teas é agus fiuch é. Bain fiuchadh bog as go ceann trí nóiméad nó mar sin. Bain den teas é agus coinnigh te é.

Glan an cairéad. Tosaigh á scamhadh le scamhaire agus lean ort go dtí go mbeidh carn deas scamhadh agat agus cipín de chairéad. Ní gá duit an chéad scamhadh a choinneáil murar maith leat.

Cúpla nóiméad sula dtógann tú na prátaí agus an sicín as an oigheann cuir uisce ag fiuchadh. Cuir beagán salainn ar an uisce. Nuair tá sé ar fiuchadh caith an scamhadh cairéid isteach ann. Tabhair cúpla nóiméad dó – nóiméad nó mar sin tar éis don uisce fiuchadh arís. Ansin tóg an scamhadh amach arís agus cuir ar phláta é. Idir an dá linn beidh an sicín tógtha as an mias agat agus na prátaí curtha ar an bpláta freisin (ag glacadh leis go bhfuil bruite chun do shástachta).

Bain sult as.

Rún na garraíodóireachta

An tráthnóna faoi dheireadh agus an ghrian ag dul faoi, mórán mar atá sí ag déanamh anois, i bhfallaing sheomra dheargóir, bhí mé an-bhuíoch go raibh leithscéal agam a bheith amuigh: an gairdín. Sin é é, a dúirt mé liom féin, sin é rún na garraíodóireachta. Leithscéal atá ann dul amach sa dea-aimsir. Tá leithscéalta eile ann: galf, an madra, siúlóid. Ach is beag ceann ar féidir oiread céanna ama a chaitheamh leis agus atá a bheag nó a mhór faoi do smacht féin. Go dtí seo bhí mé ag breathnú ar an ngarraíodóireacht mar obair, mar dhualgas. Nach orm a bhí an dul amú.

Mar chomhartha ar an aoibhneas a bhaineann leis an bheith amuigh seo (garraíodóireacht) theastaigh uaim pictiúr de thom aitinn a phostáil - tháinig an boladh ar an aer chugam gan choinne agus mé i mbun 'garraíodóireachta' - cócónat éalaitheach le hiarracht lag de cholainn agus chuimhne - ach féach gur bhain An Códú an bhearna díom. Tá an pictiúr seo agamsa tógtha le cúpla lá ach ní fhaighim deis ar an idirlíon chomh minic sin na laethanta seo. Ach ar aon chuma, cár mhiste aiteann eile.

Splanca tintrí

Diúltaím ó bhonn don smaoineamh go bhfuil seanleaid neamhbhásmhar éigin ag siúl thart i ndiminsean eile, nach é an diminsean seo againne é ach atá teorantach leis ar bhealach éigin - agus é ag caitheamh splanca tintrí isteach sa saol seo againne díreach ar mhaithe le cur as dúinn; Zeus nó Séas abair nó a leithéidí sin; Bolcán nó Vulcanus nó Hephaestos i gcás nithe a tharlaíonn faoin talamh.


Tá a fhios agam gur féidir le tintreach cur as do línte gutháin agus cáblaí idirlín ach ní hé sin a tharla sa chás seo agamsa - agus atá ag tarlú dom go rialta le tamall de mhíonna anuas - ach easpa smaoinimh agus easpa éifeachta an duine. Má théann tú ag tochailt poill sa bhóthar féach, le do thoil, nach bhfuil aon línte gutháin nó cáblaí idirlín ann...

Ach táim féin chomh dona le duine. Nuair a thosaigh an tochailt ar an tsráid lasmuigh den leabharlann anseo níor chuimhnigh mise ar shreanga ná ar cháblaí. Deirtear liom go bhfuil an fhadhb réitithe ach tá mo mhuinín as cumas an duine smaoineamh - mo chumas smaointe féin san áireamh - pollta.

Murar féidir liomsa smaoineamh i gceart ar rudaí atá ag tarlú faoi mo shrón gach lá a dtéim ag obair an ceart dom iontas a dhéanamh de murar féidir le daoine eile léamh mar is cóir ar rudaí atá ag tarlú na mílte méadar suas sa spéir os a gcionn, rudaí nár tharla riamh cheana lena linn, seans? Ach bhí géarchéim ann, a deir tú. Níl aon fhianaise ann go bhfios domsa go smaoiníonn daoine níos fearr agus níos éifeachtaí le linn géarchéime.

Céard é an chéad splanc eile? Ag dia éigin atá a fhios. Ach ní hionann fios agus freagracht.

Teagmháil agus tnúthán agus scoláireacht

Ag cur ar son na scoláireachta trí Ghaeilge atá mé san aiste liom i bhFeasta na míosa seo. Mar a deirim ansin, má scríobhann scoláire Gaeilge leabhar i mBéarla gan a chomh-mhaith de leabhar i nGaeilge a chur amach, is buille in aghaidh na Gaeilge í sin. Treisíonn an gníomh sin cultúr anglafónach na hÉireann - cultúr craosach nach mbíonn riamh sásta gan gach uile shórt a tharraingt chuige féin - come all to me, come all to me, mar a deireadh an tseanchailleach phiseogach a bhíodh ag iarraidh im na gcomharsan a ghoid. Lagaítear cultúr na Gaeilge gach uair a roghnaíonn scoláire Gaeilge scríobh i mBéarla agus gan scríobh i nGaeilge faoin ábhar céanna.

Sin ráite tá ábhar intleachtach scolártha le fáil i nGaeilge a choinneoidh lón intinne leis an intleachtaí is ocraí. Luaim dhá cheann san aiste: Fin de Siecle na Gaeilge le Brian Ó Conchubhair (Cló Iarchonnachta / An Clóchomhar) agus Johannes ó Éirinn agus Máistrí an Gréige: léamh ar shaothar Johannes Scottus Eriugena le hEoghan Mac Aogáin (Coiscéim).

Leabhar eile atá tarraingthe anuas den tseilf agam anois díreach Teagmháil agus Tnúthán: Staidéar ar an Apastróf i bhFilíocht na Nua-Ghaeilge le Marie Whelton (An Sagart). D'fhéadfadh sé go bhfuil an leabhar sin ar cheann de na staidéir is tábhachtaí ar an bhfilíocht agus ar an nualitríocht a foilsíodh le tamall de bhlianta. Tá an coincheap den 'apastróf' a úsáideann sí fairsing agus leitheadach ag tadhall le réimsí na reitrice, na diagachta, láithriú na filíochta, agus le ceisteanna a bhaineann go díreach le cultúr féinlárnach nó egolárnach an lae inniu.

Ó! Agus rud eile! teastaíonn Roinn Oideachais dár gcuid féin uainn.


google-site-verification: google0fc9fb33630665ec.html